Itea net : Τζον Ντέιβινσον Ροκφέλλερ

Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014

Τζον Ντέιβινσον Ροκφέλλερ

Τζον Ντέιβινσον Ροκφέλλερ

Για να γίνει ένας άνθρωπος πλούσιος πρέπει να έχει τρία πράγματα: Τύχη, ακόμη τύχη και πάντοτε τύχη

Τζών Ντ. Ροκφέλλερ

Γράφει ο Ευθύμης Φρεντζαλάς

«Αν έχεις τύχη διάβαινε» θα μπορούσε επίσης να είχε πει ο Τζων Ντ. Ροκφέλλερ, αλλά δεν ήταν Έλληνας. Ο αμερικανός βιομήχανος του πετρελαίου (ιδρυτής της εταιρίας Standart Oil), του οποίο την περιουσία δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να ξεπεράσει κανένας μεγιστάνας, ευνοήθηκε πράγματι όσο κανείς από την Θεά Τύχη…

Ο Ροκφέλλερ είχε, λοιπόν, την τύχη, πρώτ’ απ’ όλα, να μεγαλώσει σε ένα σπίτι όπου ο μικροέμπορος πατέρας του, βαπτιστής στο θρήσκευμα, είχε καταφέρει να του κάνει κτήμα του την συμβουλή «Get money, get it honestly and then give it wisely». Ο μικρός Τζών, που πρέπει να έβλεπε και στον ύπνο του τον πατέρα του να του δίνει την συμβουλή αυτή, δεν έβλεπε την ώρα που θα την πραγματοποιούσε. Έτσι σε ηλικία 16 ετών εγκαταλείπει τις θεωρητικές σπουδές και προσλαμβάνεται ως μαθητευόμενος σε ένα παραγγελειοδοχικό γραφείο στο οποίο μετά από δύο χρόνια του έδωσαν τη θέση του βοηθού λογιστή. Από το γραφείο του έβλεπε τη λίμνη Erie γεμάτη με μαούνες φορτωμένες με εμπορεύματα και ηδονιζόταν. Τα χρήματα που έπαιρνε του φαίνονταν λίγα οπότε κατάλαβε αμέσως, όχι βέβαια πως έπρεπε να γίνει σοσιαλιστής και να παλέψει ίσως για έναν πιο δίκαιο κόσμο, αλλά, ότι έπρεπε να φύγει από εκεί και να γίνει ο ίδιος αφεντικό. Οι προϊστάμενοί του έκαναν πως δεν άκουγαν τα παράπονά του οπότε ο Τζων δεν τους ξαναενόχλησε. Ήξερε τη λύση από τον πατέρα του. Θα γινόταν ένας τίμιος έμπορος που δεν θα είχε ανάγκη κανέναν…

This 1932 Standard Oil Company (New Jersey) advertisement is among those preserved by the Dr. Seuss Collection of the Mandeville Special Collections Library at the University of California, San Diego.

Η Θεά Τύχη δεν έλειψε στιγμή από δίπλα του… Ο Τζών κατάφερε αυτή τη φορά να πείσει τον πατέρα του να του δανείσει χίλια δολάρια με ετήσιο τόκο δέκα τοις εκατό! Χρήματα του δάνεισε και ο πρώτος του συνέταιρος με τον οποίο άνοιξαν παραγελλειοδοχικό γραφείο. Γύρω του έβλεπε πόσο γρήγορα πλούτιζαν κάποιοι άνθρωποι εκμεταλλευόμενοι τις ευκαιρίες της εποχής και άρχισε να σκέφτεται, κρυφά από τον πατέρα του, «γιατί όχι κι εγώ;». Στους πετρελαιοφόρους κάμπους της Πενσυλβάνιας εύποροι και εύθυμοι άνθρωποι κατασκήνωναν κυριολεκτικά και έσκαβαν για να βρουν πετρέλαιο, το χρυσάφι της εποχής. Ο Ροκφέλλερ σκεφτόταν αλλιώς. Έτσι από το να αρχίσει κι αυτός το σκάψιμο προτίμησε να κατασκευάσει ένα διυλιστήριο και να αγοράζει το ακάθαρτο πετρέλαιο από αυτούς που άνοιγαν τα πηγάδια. Η ζήτηση πετρελαίου αυξανόταν πολύ γρήγορα κι έτσι ο Ροκφέλλερ ένιωθε πως είχε βρει επιτέλους την ευκαιρία που έψαχνε. Τα κέρδη της εταιρίας αυξάνονταν κι αυτά αλλά υπήρχε ένα πρόβλημα. Δυστυχώς ο Τζων τα μοιραζόταν. Πρότεινε λοιπόν στους συνεταίρους του να διαλύσουν την εταιρία και να την πουλήσουν σε πλειοδοτική δημοπρασία. Όποιος από τους πέντε έδινε τα περισσότερα χρήματα αυτός θα την αναλάμβανε αποκλειστικά. Ο ίδιος είχε φροντίσει να μαζέψει 72.500 δολάρια, τα 4/5 των οποίων μπήκαν στις τσέπες των παλιών του συνεταίρων για να του αδειάσουν τη γωνιά. Ανενόχλητος πλέον, άρχισε να κατασκευάζει σωλήνες για την διοχέτευση του πετρελαίου που γινόταν ως τότε με βαρέλια. Έκλεισε συμφωνία και με άλλους ιδιοκτήτες διυλιστηρίων για να αυξήσει την απόδοση των σωληνών αυτών και για να μειώσει τα δικά του έξοδα. Τα σύνορα, όμως, της Πολιτείας του άρχισαν να του φαίνονται δυσβάσταχτα και περιττά. Όμως δεν μπορούσε και να τα αγνοήσει. Αν κατασκεύαζε σωληνώσεις στην Νέα Υόρκη λόγου χάρη ήταν πολύ πιθανόν να ζημίωνε κάποια ή κάποιες επιχειρήσεις της Πολιτείας αυτής. Όμως με την αρωγή της Θεάς Τύχης ο Τζων Ροκφέλλερ κατάφερε να αποκτήσει όλες τις άδειες που χρειαζόταν δωρίζοντας βαρελάκια κρασιού ή χρήματα στους αρμόδιους επιθεωρητές. Και σωληνώσεις κατασκεύασε και ίδρυσε και καινούργια διυλιστήρια εις πείσμα των νόμων. Η συμβουλή του πατέρα είχε καταντήσει πια μία ανάμνηση αλλά ο Τζων κοιμόταν ήσυχος τα βράδια γιατί τουλάχιστον σκορπούσε πολλά χρήματα σε φιλανθρωπίες.

Ο Ροκφέλλερ είχε βάλει πια σκοπό να αναγκάσει το κράτος, που έκανε τα στραβά μάτια, να γίνει και επισήμως ο προστάτης των συμφερόντων του. Οι μικροί έμποροι ολοένα και μίκραιναν και έτειναν προς την εξαφάνιση. Αν τον βοηθούσε και η Θεά Τύχη ίσως κατάφερνε να απαλλαχτεί μια για πάντα από δαύτους. Η Θεά, λοιπόν, του υπαγόρευσε να αγοράσει όλους τους αγωγούς πετρελαίου για να υποταχθούν όλοι οι μικροί στην εταιρία του και να δωρίσει μερικά ακόμη …βαρελάκια κρασιού στους υπαλλήλους των σιδηροδρομικών εταιριών και στους επιθεωρητές για να εξασφαλίσει ειδικές άδειες και τιμές για τα προϊόντα του εις βάρος των ανταγωνιστών του. Ο Ροκφέλλερ για άλλη μια φορά πρόσφερε θυσία στη Θεά την σοφή συμβουλή του πατέρα του. Μάλιστα, έφτασε ως το σημείο να συστήσει μία εταιρία με τις μεγαλύτερες σιδηροδρομικές εταιρίες η οποία και διαλύθηκε στα χαρτιά από μία δικαστική απόφαση…

Αφού εξασφάλισε λοιπόν, με τέτοιες μεθόδους (και με κατασκόπους ακόμη), την κατοχή των περισσότερων αμερικάνικων πετρελαιοπηγών, αφού δημιούργησε εν συνεχεία έναν στόλο από ποταμόπλοια και κατασκεύασε μεγάλες αποθήκες πετρελαίου, αφού σύστησε πρατήρια σε διάφορα μέρη του κόσμου (και στην Ευρώπη), μπορούσε πλέον να πουλάει τα προϊόντα του φθηνότερα, να παίζει με τις τιμές και να επηρεάζει την αγορά. Το 1882 είχε έρθει πλέον η ώρα για την δημιουργία μιας «κοινότητας συμφερόντων» μεταξύ κάποιων εταιριών πετρελαίου που την βάπτισαν, Standart Oil Trust. Πενήντα προϊστάμενοι επιχειρήσεων και διευθυντές πετρελαϊκών εταιριών που βρίσκονταν σε απόλυτη σχεδόν εξάρτηση από την Standart Oil ένωσαν τις δυνάμεις τους για να εξαφανίσουν μια για πάντα όλους τους μικρούς. Άνθρωποι του Ροκφέλλερ πλησίαζαν τους ιδιοκτήτες κρατώντας ένα στυλό στο ένα χέρι και ένα συμβόλαιο στο άλλο με κάποιους δελεαστικούς όρους και έκαναν ευγενικά αυτήν περίπου την πρόταση: Υπογράψτε εδώ ειδάλλως θα συνθλιβείτε. Αν θέλετε και για του λόγου το αληθές, περάστε και από την εταιρία μας να δείτε τα βιβλία μας.

Standard Oil Company of Colorado (1930-1932)

Το πρώτο αυτό τραστ του Ροκφέλλερ καταδικάστηκε σε διάλυση από αποφάση δικαστηρίου. Και τι έγινε; Οι πρώην συνέταιροι αναγκάστηκαν να μην συγκαλούν επισήμως πλέον γενικές συνελεύσεις… Το τραστ αντικαταστάθηκε σε χρόνο ρεκόρ από μία άψογη «συμφωνία κυρίων». Μόλις δε ατόνησαν τα εχθρικά συναισθήματα της κοινής γνώμης προς τα τραστ και άλλαξε η κυβέρνηση ο Τζων και οι συνέταιροί του …ξανατράβηξαν προς τη δόξα παρατώντας το καμουφλάρισμα. Επειδή δε το άτυπο τραστ με τις σιδηροδρομικές εταιρίες δεν διαλύθηκε ποτέ, ο Ρεπουμπλικάνος Θεόδωρος Ρούσβελτ, για να κερδίσει ψήφους Δημοκρατικών, αποφάσισε να τα βάλει με την εταιρία. Το δικαστήριο την καταδίκασε σε πρόστιμο 29.240.000 δολαρίων για 1462 παραβάσεις του νόμου το οποίο δεν πληρώθηκε ποτέ. Είχαν τότε κυκλοφορήσει και φήμες πως ο Ροκφέλλερ είχε φυλακιστεί. Αλλά δεν μπορούσαν να τον εντοπίσουν οι αστυνομικοί… Που να είχε κρυφτεί; Μήπως ήταν στο μικρό εξοχικό του σπίτι στο Παρίσι; Μήπως στο μεγάλο κτήμα του στην όχθη του Χούδσον; Μήπως στην θερινή του διαμονή στο Κλήβελαντ; Κανείς δεν ήξερε… Το τραστ ξαναδιαλύθηκε με δικαστική απόφαση και έζησε ο Ρούσβελτ καλά κι αυτό καλύτερα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες «χτυπούσαν» το τραστ στο εσωτερικό αλλά του άνοιγαν όσο το δυνατόν περισσότερους δρόμους στο εξωτερικό. Επαγρυπνούσαν τόσο για τα συμφέροντά του σαν να επρόκειτο για τα συμφέροντα του κράτους. Θεωρούσαν χρέος τους να το κάνουν αυτό γιατί την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία της εταιρίας απειλούσε ο μεγάλος ανταγωνιστής της Standart Oil, ο Ολλανδοαγγλικός όμιλος Royal Dutch- Shell Gruppe. Οι ανταγωνίστριες χώρες είχαν μάλιστα συμφωνήσει σιωπηρώς να μη μιλούν ανοιχτά πια «περί πετρελαίου» αλλά μόνο «περί εδαφών» για να μην προδίδονται.

Ο Ρεπουμπλικάνος Ροκφέλλερ συμπαθούσε ιδιαιτέρως τον Αβραάμ Λίνκολν. Κάποιοι θέλησαν να αποδώσουν στον τελευταίο την προειδοποίηση πως, όπως πάμε, «ο πλούτος θα συγκεντρωθεί στα χέρια ελάχιστων και τότε η Δημοκρατία μας θα καταστραφεί» αλλά μετά το ξανασκέφτηκαν… Ως καλός Ρεπουμπλικανός και συνεπής βαπτιστής δε ο Ροκφέλλερ είχε δώσει το 1913 εντολή, στους διευθυντές ενός ορυχείου άνθρακα που διατηρούσε στο Κολοράντο, να απορρίψουν ασυζητητί το αίτημα των απεργών να συστήσουν συνδικάτο. Οι απεργοί κατασκήνωσαν στο Ludlow με τις οικογένειές τους. Ο Ροκφέλλερ δεν θέλησε να ενημερωθεί για την σοβαρότητα της καταστάσεως και ούτε που νοιάστηκε καθόλου. Σίγουρα θα πληροφορήθηκε αργότερα πως έντεκα παιδιά και δύο γυναίκες απανθρακώθηκαν μέσα στις σκηνές, τρεις ανθρακωρύχοι, τρεις φύλακες της εταιρίας και ένας άνδρας της Εθνικής Φρουράς σκοτώθηκαν στη μάχη που έγινε και δεκάδες άλλοι σκοτώθηκαν σε επακόλουθες μάχες.

John D. Rockefeller and his son, John Jr.
(he owned the Standard Oil company for 30 years
before the Supreme Court broke it up in 1911 into competing oil companies)

Η Θεά Τύχη είχε ευνοήσει τον Τζών Ροκφέλλερ και στα θρησκευτικά του πιστεύω. Το δόγμα των Βαπτιστών πιο πολύ ενθάρρυνε το κυνήγι του πλούτου παρά το αποθάρρυνε. Ο πουριτανισμός από τον οποίο προερχόταν το δόγμα αυτό κήρυττε την αξία του να κερδίζει κανείς και να αποταμιεύει. Ο ίδιος πίστευε πως ήταν ένας στρατιώτης του Θεού και το ότι το να κερδίζει κανείς χρήματα είναι έργο ευάρεστο στον Θεό. Γιατί, αλήθεια, θα ευεργετούσε ποτέ ο Θεός έναν κακό άνθρωπο; Με τα δολάρια που του επέτρεψε να συγκεντρώσει δεν βοήθησε την ανθρωπότητα μέσω του ιδίου και των φιλανθρωπιών του; Όπως είχε πει και ο γιος του σε μία ομιλία του στην Εκκλησία των Βαπτιστών, η Εκκλησία του Θεού δεν είναι παρά ένα τράστ στο οποίο κάθε καλός άνθρωπος οφείλει να συμμετέχει. Αμήν.

Βιβλιογραφία και πηγές