Που κρύβεται το αλάτι; Η σημασία του για τη διατροφή του παιδιού (και όχι μονον)

Ήθελα να τα συνδυάσω όλα: Την ομιλία μου στο συνέδριο της Παιδειατροφής την Τρίτη. Την παραμυθοέκθεση και το Λευκό Παραμύθι...
Τον φωτογραφικό διαγωνισμό μαγειρικής που λήγει σήμερα.

Τα έψαξα, τα ανακάτεψα και έφτασα στο αλάτι, που όπως θα δείτε βρίσκεται παντού! Όσοι είσαστε γονείς (και όχι μόνον) αξίζει αν διαβάσετε προσεκτικά τις γραμμές που ακολουθούν και γράφτηκαν με την πολύτιμη βοήθεια του ...Ιωάννη Μ. Σουπιού, Διαιτολόγου – Διατροφολόγου,
Αντιπροέδρου Ένωσης Διαιτολόγων - Διατροφολόγων Ελλάδος (Ε.Δ.Δ.Ε.)
Αντιπροέδρου Ινστιτούτου Διατροφικών Μελετών & Ερευνών (Ι.Δ.Μ.Ε.)


Το αλάτι στη διατροφή του παιδιού




Στην αρχή δεν πάει καθόλου εκεί το μυαλό σου. Δοκιμάζεις το λιωμένο φαγητό του μωρού, λαχανικά, κρέας ή ψάρι και σου φαίνεται άνοστο. Σκέφτεσαι: Γιατί να μη βάλω λίγο αλάτι; Τι πειράζει; Πώς να το φάει αυτό το παιδί; Κι όμως είμαστε έτοιμοι να κάνουμε το πρώτο μας λάθος. Και είναι λάθος για τρεις λόγους:
Ο πρώτος είναι ότι τα νεφρά του παιδιού δεν είναι ακόμη ανεπτυγμένα, με αποτέλεσμα η υπερβολική πρόσληψη αλατιού να επιβαρύνει τη νεφρική λειτουργία.
Ο δεύτερος είναι οι ανάγκες του παιδιού σε νάτριο καλύπτονται όταν ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή και δε χρειάζεται πρόσθετο αλάτι αφού όλα τα τρόφιμα περιέχουν από τη φύση τους νάτριο, άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο..
Τρίτο και εξαιρετικά σημαντικό, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, είναι ότι για να αναπτύξει το παιδί σωστές διατροφικές συνήθειες, οι γεύσεις των τροφών να είναι φυσικές και να μην αλλοιώνονται με τη προσθήκη αλατιού ή ζάχαρης. Αν το παιδί συνηθίσει σε αλμυρές γεύσεις είναι πιθανό και αργότερα να ζητά το αλάτι στη διατροφή του.
Μέχρι 18 μηνών, θα πρέπει να αποφεύγουμε λοιπόν με κάθε τρόπο την προσθήκη αλατιού στο φαγητό του βρέφους και του νηπίου. Όταν αργότερα το παιδί θα αρχίσει να τρώει το ίδιο φαγητό με την υπόλοιπη οικογένεια, θα πρέπει και πάλι να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Άλλωστε λιγότερο αλάτι στο φαγητό, εξασφαλίζει καλύτερη υγεία και για εμάς τους ίδιους. Επιπλέον, πρέπει να… ξεχάσουμε την αλατιέρα, και να μη τη βάζουμε στο τραπέζι. Τα φαγητά έχουν αρκετό αλάτι από μόνα τους. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται, με κάθε αναποδογύρισμα της μέσης αλατιέρας πέφτει στο φαγητό ποσότητα άλατος έως 0,5 γραμμάριο - άρα με 12 κινήσεις φτάνουμε τα 6 γραμμάρια την ημέρα, που είναι η μέγιστη ημερήσια ποσότητα για παιδιά πάνω από 11 ετών!Μπορούμε εναλλακτικά να νοστιμεύουμε το φαγητό μας με λεμόνι, διάφορα βότανα, μυρωδικά και ελαφρά μπαχαρικά.

Ανά ηλικία, η μέγιστη ποσότητα που ενδείκνυται να καταναλώνουν τα παιδιά, είναι:

0-12 μηνών: < 1 γρ.
1-3 ετών : 2 γρ.
4-6 χρονών: 3γρ την ημέρα
7-10 χρονών: 5 γρ την ημέρα
πάνω από 11 χρονών: 6 γρ την ημέρα

Στην πραγματικότητα, εφόσον κάτι τέτοιο θα ήταν δυνατόν, θα έπρεπε να μη γίνεται προσθήκη αλατιού στο φαγητό των παιδιών. Με τα επεξεργασμένα τρόφιμα που καταναλώνουν πχ ψωμί, δημητριακά, επεξεργασμένες τροφές καλύπτουν τις ανάγκες τους σε αλάτι.
Θυμάμαι σε μια τηλεοπτική εκπομπή, όπου ο διατροφολόγος είχε ετοιμάσει ένα τραπέζι με τρόφιμα που καταναλώνουν καθημερινά τα παιδιά. Δίπλα, σε ένα μπολ, έβαλε αλάτι ίσο με την ποσότητα που περιείχαν τα συγκεκριμένα τρόφιμα. Το θέαμα από μόνο του ήταν αποτρεπτικό.



Το… «κρυφό» αλάτι

Το Ινστιτούτο Εμπορικών Προδιαγραφών στη Βρετανία έσπευσε να προειδοποιήσει τους γονείς να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί ως προς τα είδη με τα οποία ταΐζουν τα παιδιά τους. Παράλληλα απηύθυνε έκκληση στις βιομηχανίες τροφίμων να προχωρήσουν στην καθιέρωση της σήμανσης, πάνω στην οποία να αναγράφονται με πολύ κατανοητό τρόπο τα συστατικά του είδους διατροφής.
Σε αυτά τα είδη διατροφής περιλαμβάνονταν τα δημητριακά πρωινού, τα τυποποιημένα γεύματα, τα τσιπς, τα επιδόρπια, τα γλυκά, τα έτοιμα γεύματα, η πίτσα και τα τρόφιμα σε κονσέρβα όπως τα μπιζέλια και οι ποικιλίες ζυμαρικών.
Αν τα παιδιά τρέφονται με είδη που περιέχουν τη μέγιστη αναλογία σε αλάτι, μπορεί να καταναλώνουν έως και 13,5g αλάτι, υπερδιπλάσιο από το ανώτατο συνιστώμενο επίπεδο για τα παιδιά ηλικίας 11 έως 14 ετών και τρεισήμισι φορές παραπάνω από την επιτρεπτή ποσότητα για τα παιδιά ηλικίας τεσσάρων έως έξι χρόνων!
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Καρδιολόγων, οι υγιείς ενήλικες θα πρέπει να μειώσουν την πρόσληψη νατρίου σε λιγότερο από 2,3 γραμμάρια τη μέρα. Αυτό αντιστοιχεί σε ένα κουταλάκι αλάτι.

Ένας ενδεικτικός κατάλογος τροφών που περιέχουν μεγάλη ποσότητα αλατιού και πρέπει να αποφεύγονται είναι: οι συσκευασμένοι χυμοί τομάτας & λαχανικών, τα κονσερβοποιημένα φρούτα, τα λαχανικά σε κονσέρβες, τα τουρσιά, τα κατεψυγμένα λαχανικά με αλάτι (οι αγκινάρες, τα καρότα, το σέλινο, το σπανάκι, τα παντζάρια, το λάχανο), τα καπνιστά ή κονσέρβας κρέατα και ψάρια, τα τυριά, το αλατισμένο βούτυρο ή μαργαρίνη, τα αλμυρά κρακεράκια οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, οι σούπες σε σκόνη ή κονσέρβα, το ζαμπόν, τα έτοιμα γεύματα, η σόδα μαγειρικής, η σόγια sauce και τα έτοιμα γλυκά.
Αμερικανοί και Βρετανοί καταναλώνουν μέχρι 75% του νατρίου από κατεργασμένες τροφές όπως η σάλτσα ντομάτας, σούπες, κονσέρβες και προπαρασκευασμένα φαγητά.
Αλάτι περιέχουν και τροφές απαραίτητες στην καθημερινή διατροφή του παιδιού, όπως τα ψωμί και τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα.



Δείτε μόνο πόσο αλάτι περιέχουν μερικά από τα πιο δημοφιλή σνακ:

Αλμυρά σνακ Περιεκτικότητα σε αλάτι ανά 100 γρ.
Γαριδάκια με πατάτα και τυρί 3,86 γρ.
Πατατάκια με γεύση τυριού 3,40 γρ.
Πατατάκια με ρίγανη 3,20 γρ.
Πατατάκια με γεύση μπάρμπεκιου 2,84 γρ.
Πατατάκια με γεύση πίτσας 1,96 γρ.
Πατατάκια με ηλιέλαιο 1,68 γρ.
Πατατάκια λίγων θερμίδων 1,53 γρ.

Μπορείτε εύκολα να καταλάβετε, πόσο μεγάλη σημασία έχει η περιορισμένη κατανάλωση αυτών των τροφών, που μάλιστα δεν προσφέρουν και απολύτως τίποτα στον οργανισμό. Η καλύτερη λύση είναι να τα ..εξαφανίσουμε από τα ντουλάπια της κουζίνας και βεβαίως να μην τα χρησιμοποιούμε ως δώρο ή επιβράβευση….

Γιατί όχι στο αλάτι;
Η αυξημένη κατανάλωση αλατιού, μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας σε παιδιά και ενήλικες. Πρώτο και βασικότερο πρόβλημα αποτελεί η Υπέρταση , και η δημιουργία καρδιαγγειακών παθήσεων κατά την ενηλικίωση ή πολλές φορές και νωρίτερα όταν η αυξημένη λήψη αλατιού συνοδεύεται και με αυξημένο σωματικό βάρος. Επίσης δεν πρέπει να αμελήσουμε και τις νεφρικές βλάβες που μπορεί να προκληθούν από την αυξημένη κατανάλωση του αλατιού.
Η σχέση μεταξύ του αλατιού και της υψηλής πίεσης του αίματος (υπέρτασης) είναι άμεση: H κατανάλωση αλατιού αυξάνει την πίεση του αίματος, ενώ η μείωση του αλατιού στη διατροφή, μειώνει την πίεση. Ας σημειωθεί ότι για κάθε αύξηση της συστολικής πίεσης κατά 20mmHg και κατά 10mmHg της διαστολικής διπλασιάζεται ο κίνδυνος για καρδιακά επεισόδια…



Αλάτι και παιδική παχυσαρκία
H μείωση της ποσότητας αλατιού που καταναλώνουν τα παιδιά θα μπορούσε να αποτελέσει άμεσο μέτρο ενάντια στην παιδική παχυσαρκία, ανακοίνωσαν Βρετανοί ερευνητές.
Ανακάλυψαν ότι παιδιά που κατανάλωναν λιγότερο αλάτι έπιναν λιγότερα αναψυκτικά και μπορούσαν έτσι να μειώσουν τον κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης και παχυσαρκίας. Όπως υπολόγισαν οι ερευνητές μείωση αλατιού κατά 1 γρ την ημέρα οδηγούσε σε περιορισμό της πρόσληψης υγρών κατά 100 γρ. την ημέρα.
Όπως σημειώνουν στο περιοδικό Hypertension, αυτό θα μπορούσε να περιορίσει τα ποσοστά καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικού αργότερα.
Τα αναψυκτικά με ζάχαρη είναι σημαντική πηγή πρόσληψης θερμίδων στα παιδιά, σημειώνει ο Dr. Feng He από St. George's University στο Λονδίνο.
Η ερευνητική ομάδα ανέλυσε στοιχεία περισσότερων των 2.000 παιδιών ηλικίας 4 έως 18 ετών. Περισσότερα από 1.600 αγόρια και κορίτσια κατέγραφαν την πρόσληψη αλατιού και υγρών, ενώ ζύγιζαν ότι κατανάλωναν.
Τα παιδιά που έτρωγαν λιγότερο αλάτι είχαν και μειωμένη πρόσληψη υγρών, όπως και αναψυκτικών. Η ομάδα προέβλεψε ότι η μείωση αλατιού κατά 1 γρ την ημέρα οδηγεί σε μείωση κατανάλωσης αναψυκτικού κατά 27 γρ, την ημέρα, έχοντας υπολογίσει παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, το βάρος και το επίπεδο άσκησης.
Αν τα παιδιά ηλικίας 4 έως 18 ετών μειώσουν την πρόσληψη αλατιού κατά το ήμισυ, ενδεχομένως θα σημειωθεί μείωση κατά δυο περίπου αναψυκτικά την εβδομάδα, στο κάθε παιδί.
Σύμφωνα με τον ερευνητή, οι γονείς θα πρέπει να ελέγχουν τις ετικέτες, να επιλέγουν προϊόντα χαμηλά σε αλάτι και να μην προσθέτουν αλάτι στο φαγητό όταν μαγειρεύουν και όταν κάθονται να φάνε. Μικρή μείωση στην πρόσληψη αλατιού κατά 10% έως 20% δεν μπορεί να εντοπιστεί από τους υποδοχείς γεύσης αλατιού του ανθρώπου. Έτσι μπορούμε να έχουμε σημαντικά οφέλη για την υγεία του παιδιού, χωρίς καν να καταλάβει τη διαφορά, ή το φαγητό του να χάσει κάτι από τη νοστιμιά του.


Περισσότερα για θέματα διατροφής μπορείτε να βρείτε και στα βιβλία
Γονείς για πρώτη φορά, όπου αναλύονται ζητήματα που αφορούν παιδιά μέχρι πέντε ετών καθώς και στο:
20 σεφ, 11 μαμάδες κι εγώ -111 συνταγές και ιδέες διατροφής για παιδιά, που αφορά σε όλες τις ηλικίες