Ιερό του Ηρακλέους στη Πυρά του νομού Φωκίδας

Ένας μικρός οικισμός σε μέσο υψόμετρο 1150 μ. με 10 κατοίκους το χειμώνα. Στη θέση Μάρμαρα μπροστά στον αρχαιολογικό χώρο δεσπόζει ένας λοφίσκος. Η πάλαι ποτέ περίφραξή του κείτεται στο έδαφος σε κακή κατάσταση. Ανηφορίζουμε την ομαλή χορταριασμένη πλαγιά, χωρίς κάποιο σηματοδοτημένο μονοπάτι. Σε λιγότερο από 5΄ βρισκόμαστε στην κορυφή. 

Εδώ σύμφωνα με την μυθολογία, στήθηκε η Πυρά, όπου κάηκε ο Ηρακλής για να απαλλαγεί από τους αφόρητους πόνους του δηλητηριασμένου χιτώνα που του έδωσε να φορέσει η Δηιάνειρα...
Ο χώρος είναι κατάσπαρτος από μεγάλες ασβεστολιθικές πέτρες, κάποιες από τις οποίες φέρουν υψηλής ποιότητας λάξευση. Σε κάποια σημεία διακρίνονται τμήματα δαπέδου, καλυμμένα με πολύ ογκώδεις πλάκες. Διασώζονται και κάποια κομμάτια ραβδωτών κιόνων.

Η πρώτη προσπάθεια ανασκαφής έγινε το 1919 από τον τότε έφορο αρχαιοτήτων Νικ. Παπαδάκη. Το οικοδόμημα που αποκαλύφθηκε είχε λεηλατηθεί από κατοίκους της περιοχής που χρησιμοποίησαν τους λαξευτούς λίθους στην οικοδόμηση σπιτιών και εκκλησιών. Τρία κομμάτια επιγραφής παραπέμπουν, κατά τον αρχαιολόγο, στα "Οιτέα Ηράκλεια" γιορτές δηλαδή προς τιμήν του Ηρακλέους. Βρέθηκαν επίσης αφιερώματα πήλινα και μεταλλικά, αιχμές από δόρατα που παριστάνουν γυμνό τον Ηρακλή και 13 συνολικά νομίσματα... Το μνημείο χρονολογήθηκε στον 3ο αι. π.κ.χ. ενώ οι στάχτες της πυράς θεωρούνται προγενέστερες του 6ου αι. πΧ. Νέες ανασκαφές έγιναν το 1988 από τον Π. Πάντο, έφορο αρχαιοτήτων Φθιώτιδας. Το βέβαιο είναι ότι στον ναό, από την εποχή της δημιουργίας του ως τους Ρωμαϊκούς χρόνους γίνονταν θυσίες ζώων προς τους θεούς σε ανάμνηση του μυθικού ήρωα Ηρακλή.

Πηγή: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ, Τεύχος 63ο - http://fthiotikos-tymfristos.blogspot.com

http://art-hellas.blogspot.gr/2012/05/blog-post_6996.html