Ημερολόγιο Συνόρων «Νιώθω Αργεντινή, Χιλιανή, Ελληνίδα και Κροάτισσα»

Το όνομά μου είναι Μαριάννα Σοφία Κούτουλας Βρσάλοβιτς. Ο παππούς μου, από την πλευρά του πατέρα, ήταν Ελληνας που μετανάστευσε στη Χιλή τη δεκαετία του ΄20. Ηταν από το Κροκύλειο Φωκίδας, τη γενέτειρα του Μακρυγιάννη...

Στη Βόρεια Χιλή, στην Αντοφαγάστα, μια πόλη περικυκλωμένη από την έρημο, γνώρισε τη γιαγιά μου. Μετανάστρια από την Κροατία. Παντρεύτηκαν, αν και τα σόγια τους δεν ήθελαν. Οι Ελληνες ήθελαν το παιδί τους να παντρευτεί Ελληνίδα. Στους Κροάτες δεν άρεσε που το κορίτσι τους ερωτεύτηκε έναν «μαυριδερό Ελληνα». Παντρεύτηκαν και έτσι γεννήθηκε ο πατέρας μου. Στην Αντοφαγάστα ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε τη μητέρα μου, που έχει κροατική, γαλλική και περουβιανή καταγωγή. Εκαναν ευτυχισμένη ζωή. Μέχρι την ημέρα που ήρθε στην εξουσία ο Σαλβαδόρ Αλιέντε και τους έκανε τη ζωή αβίωτη. Οι γονείς μου είχαν ένα μικρό εργοστάσιο παραγωγής αυγών. Οι αρχές άρχισαν να τους παρενοχλούν, να βάζουν δικούς τους ανθρώπους ...να βιαιοπραγούν ενάντια σε δήθεν πλουτοκράτες. Ταυτόχρονα τους εξόντωσαν με φόρους. Η επιχείρηση φαλίρισε. Τότε, με τα τρία τους παιδιά, πήραν τον δρόμο της ξενιτιάς. Εγκαταστάθηκαν στη Σάλτα, στη Βόρεια Αργεντινή, μια περιοχή με βουνά και άγρια βλάστηση. Οι γονείς μου ήταν φιλελεύθεροι. Αντιπαθούσαν τον Αλιέντε, σιχαίνονταν τον Πινοσέτ. Τους θεωρούσαν καταστροφή για τη Χιλή. Γι΄ αυτό, δεν επέστρεψαν στην Χιλή μετά το πραξικόπημα του Πινοσέτ. Από τους γονείς μου έμαθα να αγαπώ την ελευθερία και να σιχαίνομαι τους λαϊκιστές, τους δικτάτορες και τους ρατσιστές, από όπου και αν προέρχονται...

●●●
Εγώ γεννήθηκα στην Αργεντινή, στη Σάλτα, το 1977. Εναν χρόνο μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα. Εγινα αργεντινή πολίτις αμέσως. Στις χώρες μας ισχύει το δίκιο του εδάφους. Μεγάλωσα μέσα σε αντιθέσεις και αντιφάσεις. Ημουν Αργεντινή, με αδέλφια Χιλιανούς και γονείς που είχαν προγόνους Ελληνες και Κροάτες. Ακουγα λίγες ελληνικές και κροατικές λέξεις. Οι γονείς μου δεν μιλούσαν πια τη γλώσσα των γονέων τους. Ανέφεραν όμως συνεχώς την καταγωγή τους. Μεγάλωσα χορεύοντας ελληνικούς χορούς και τραγουδώντας δαλματικά μοτίβα. Παράδεισος των παιδικών μου χρόνων έγιναν δυο μακρινές χώρες, που ηχούσαν στα αυτιά μου σαν μαγικές λέξεις: «Ελλάδα»- «Κροατία»... Μεγάλωσα στην Αργεντινή, όπου οι Χιλιανοί ήταν ανεπιθύμητοι. Οι γονείς μου κατάφεραν να ορθοποδήσουν οικονομικά, αλλά για τους ντόπιους παρέμειναν «ξένοι» και «παρείσακτοι». Λίγα χρόνια μετά τη γέννησή μου, η Χιλή και η Αργεντινή κόντεψαν να κάνουν πόλεμο. Για τρεις βραχονησίδες... Μικρή καθώς ήμουν, απορούσα γιατί η Χιλή και η Αργεντινή μάλωναν μεταξύ τους. Γιατί μισούνται αντί να αγαπιούνται; Την ώρα της γεωγραφίας, βλέποντας στον χάρτη τη Χιλή και την Αργεντινή, δίπλα δίπλα, φανταζόμουν τη Χιλή σαν έναν ωραίο λιγνό άνδρα και την Αργεντινή σαν μια νταρντάνα γυναίκα που χορεύει τάνγκο και έχει μείνει έγκυος από τη Χιλή. Τους φανταζόμουν σαν ανδρόγυνο, σαν τους γονείς μου...

●●●
Κάθε καλοκαίρι πηγαίναμε στη Χιλή, στην Αντοφαγάστα, όπου αντίκρυζα την έρημο και τον ωκεανό. Στη Σάλτα ζούσα περικυκλωμένη από τα βουνά και τη ζούγκλα. Οταν βρισκόμουν στη Χιλή αισθανόμουν Αργεντινή. Μάλωνα κάθε φορά που άκουγα κακές κουβέντες για την Αργεντινή. Οταν επέστρεφα στην Αργεντινή γινόμουν Χιλιανή. Τσακωνόμουν με τους δασκάλους και τους συμμαθητές μου κάθε φορά που έβριζαν τη Χιλή. Θυμάμαι όμως τον καιρό που η Αργεντινή έκανε πόλεμο με τη Βρετανία για τις Μαλδίβες. Στο σχολείο μάς έλεγαν ότι οι χιλιανοί μετανάστες είναι εσωτερικοί εχθροί. Οταν επέστρεψα στο σπίτι ρώτησα με ανακριτικό ύφος τη μητέρα μου αν ήταν με την Αργεντινή ή με την Αγγλία. Επαθε σοκ. Εκλαψε με αναφιλητά. Ενιωσε συντετριμμένη από το καχύποπτο βλέμμα του ίδιου του παιδιού της. Οι στρατοκρατούμενες κοινωνίες φέρνουν πάντα το μίσος και την πλύση εγκεφάλου... Είχα, λοιπόν, μια ζωή περίπλοκη, αλλά που μου έμαθε πολλά. Να εκτιμώ τους ανθρώπους όχι με βάση την καταγωγή, αλλά την αξία τους. Οταν με ρωτούν καμιά φορά ποια είναι η ταυτότητά μου, απαντώ: Νιώθω Αργεντινή, Χιλιανή, Ελληνίδα και Κροάτισσα. Προπαντός είμαι ο εαυτός μου...

●●●
Από μικρή ασχολήθηκα με τον χορό. Εκτός από ελληνικούς χορούς έκανα μπαλέτο και φλαμέγκο. Οταν συμπλήρωσα τα δεκάξι αποφάσισα να ασχοληθώ με το θέατρο. Από τότε έγινε το μεγάλο πάθος της ζωής μου. Πήγα να σπουδάσω θεατρολογία στην Κόρντοβα, μια πόλη στην Κεντρική Αργεντινή. Αρχισα να συνδυάζω θέατρο του δρόμου και μπαλέτο, να γράφω ποιήματα και παραμύθια. Στα τέλη του ΄90 άρχισα να σκέφτομαι τα ταξίδια. Σκεφτόμουν να πάω στη Λυών, στη Γαλλία. Τελικά, κατέληξα στη Μαδρίτη μαζί με μια στενή μου φίλη. Εκεί πήγαιναν οι περισσότεροι Αργεντινοί, άλλωστε. Γνώρισα εκεί και άλλα παιδιά και δημιουργήσαμε έναν θίασο. Αρχίσαμε να ταξιδεύουμε σε όλη την Ισπανία. Επαιζα σε έργα και έκανα θέατρο του δρόμου. Αυτό που οι περισσότεροι αποκαλούν «άγαλμα». Το θέατρο του δρόμου δεν έχει καμιά σχέση με τους ερασιτέχνες που βάζουν απλά μια λευκή μάσκα και κάνουν το «άγαλμα». Είναι πραγματική τέχνη, δύσκολη και απαιτητική. Ως «άγαλμα» γύρισα σχεδόν όλη την Ευρώπη. Πήγα Πορτογαλία, Γαλλία, Ιταλία, Τσεχία, Πολωνία, Ουγγαρία, Ρωσία, Βοσνία, Σερβία. Στην Κροατία έμεινα ενάμιση χρόνο. Και, τέλος, Ελλάδα. Κάνοντας θέατρο του δρόμου στέκεσαι ακίνητη και βλέπεις τον κόσμο να γυρνάει γύρω σου. Τους ζητιάνους που σε βλέπουν ως συνάδελφο. Τους ερωτευμένους ή τους χωρισμένους που έρχονται και σου κάνουν εξομολογήσεις. Τα παιδάκια που σε πλησιάζουν για να σου πουν τι όνειρα είδαν. Αλλοι κάνουν τάματα στα πόδια σου. Αλλοι σε ερωτεύονται, αφήνουν ερωτικά ραβασάκια. Μόλις «ξεπαγώνεις» όμως και δεν είσαι πια «άγαλμα», ξενερώνουν. Οταν κάνεις θέατρο του δρόμου μαθαίνεις πόσο σημαντική είναι η ενέργεια. Οταν έχεις κακή ενέργεια, οι άνθρωποι δεν σε προσέχουν... Πηγαίνοντας από χώρα σε χώρα μαθαίνεις τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται οι άνθρωποι. Τον τρόπο που σε κοιτάνε, σε αγγίζουν, πετάνε τα κέρματα και λένε «ευχαριστώ»...

Στην Ελλάδα ήρθα για πρώτη φορά το 2000.

Για να κάνω τα χαρτιά μου ως ομογενής. Σήμερα έχω ελληνικό διαβατήριο. Στην Αργεντινή επιστρέφω κάθε χρόνο για δυο μήνες. Αυτό τον καιρό, λόγω της οικονομικής κρίσης, ακούω να συγκρίνουν την Ελλάδα με την Αργεντινή. Δεν ξέρω εάν μοιάζουν. Ξέρω ότι η Αργεντινή μοιάζει με καρδιογράφημα. Φθάνει πάντα σε μια κορυφή και ξαφνικά κατρακυλά στον πάτο. Διαφέρει από την Ελλάδα, νομίζω, στο ότι εκεί οι άνθρωποι φοβούνται λιγότερο τις στερήσεις. Στην Αργεντινή η ιδέα ότι πρέπει να τα βγάλουμε πέρα με τα λίγα που έχουμε ή ότι μπορεί να χάσουμε αυτά που έχουμε, αποτελεί τρόπο ζωής και σκέψης. Στην Αργεντινή όταν κάνουμε ένα πάρτι τα πλαστικά ποτήρια δεν τα πετάμε. Τα κρατάμε για το επόμενο πάρτι. Η χρεοκοπία μάς ταρακούνησε αλλά δεν τη θεωρήσαμε το τέλος του κόσμου. Δεν πιστεύω ότι η φτώχεια κάνει τους ανθρώπους καλύτερους. Πιστεύω όμως ότι είναι καλύτερα να μάθεις να ζεις φτωχικά παρά να χαραμίζεις την αφθονία σου. Νομίζω επίσης ότι μόνο η κρίση φέρνει την πραγματική αλλαγή... ●●●
Ζω στην Ελλάδα μόνιμα από το 2005. Ασχολούμαι με θέατρο. Εχουμε δημιουργήσει τον δικό μας θίασο και δίνουμε διάφορες παραστάσεις στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις. Ποιες είναι οι εντυπώσεις μου από την Ελλάδα; Νομίζω ότι εδώ οι άνθρωποι δεν ψάχνονται πολύ. Τους βρίσκω κάπως αναίσθητους. Μου κάνει εντύπωση επίσης που στα λεωφορεία δεν σηκώνεται κανείς να καθήσει κάποιος ηλικιωμένος. Η Αθήνα ως πόλη μου αρέσει και την Ελλάδα τη νιώθω πολύ δική μου. Εχω ταξιδέψει αρκετά αλλά δεν μπορώ να πω γιατί αγαπώ αυτή ή εκείνη την πόλη, αυτή ή εκείνη τη χώρα. Νομίζω πως έχει σχέση με αυτό που δίνεις. Οπου και αν πας η βαλίτσα που κουβαλάς μαζί σου είναι ο εαυτός σου. Τι μου έμαθε το ταξίδι; Να ζω με λίγα και να δέχομαι πολλά. Μου έμαθε να μη γενικεύω, γιατί παντού συναντάς εξαιρέσεις. Τι σκέφτομαι για το μέλλον;

Δεν ξέρω. Οπου και αν βρεθώ, πάντως, θα κάνω θέατρο...
Από gazikapllani