περιλαμβάνεται παραστατικά η ανάδειξη σε Δόγμα του αναπτυξιακού μοντέλου που επέβαλλαν στη Φωκίδα οι εταιρείες βωξίτη με πρωταγωνιστή ...
την S&B και οι Τοπικοί Άρχοντες με πρωταγωνιστή τα τελευταία χρόνια το Νομάρχη κ. Νίκο Φουσέκη. Η “Εταιρεία του Κυριακόπουλου” είναι ο ρυθμιστής της οικονομίας και του πολιτικού σκηνικού στη Φωκίδα. Ο τοπικές κοινωνίες της Άμφισσας και των άλλων οικιστικών κέντρων του Νομού, αναφέρονται με δέος στον “Κυριακόπουλο”.
Το μεγάλο Θέμα της «επιστολής» του ΟΣΑ μας παρακίνησε να ερευνήσουμε σε βάθος την πραγματική θέση σήμερα του “Κυριακόπουλου”, δηλαδή της S&B, στη Φωκίδα και το αποτέλεσμα, όπως θα συμφωνήσετε και εσείς, είναι αποκαλυπτικό. Η “Εταιρεία- ρυθμιστής”, αποδεικνύεται ένας χάρτινος πύργος που στηρίζει τις ελπίδες του για προσωρινή επιβίωση στον “Βλαχοθανάση Α7″!
Ο Μύθος έχει αρχίσει να ξηλώνεται με ραγδαίο ρυθμό. Και τα γεγονότα προδιαγράφουν εξελίξεις στην S&B στη Φωκίδα οι οποίες ήδη φημολογούνται.
Ο Διευθυντής της S&B στη Φωκίδα κ. Γιάννης Σανούδος, στο Δημοτικό Συμβούλιο Λιδωρικίου στις 29 Ιανουαρίου 2010,διαβεβαίωσε ότι “Η εξόρυξη “Βλαχοθανάσης Α7″ είναι η τελευταία επιφανειακή…”. Με αυτή τη δήλωση προσπάθησε να ακυρώσει τις δυναμικές αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών της Γκιώνας που θεωρούν ότι οι υπόγειες εξορύξεις είναι φιλικές προς το περιβάλλον και έχουν εστιάσει τις αντιδράσεις τους στις επιφανειακές.
Στο σημείο αυτό θεωρούμε αναγκαία την ακόλουθη ανάλυση για την αξιολόγηση της συνέχειας του κειμένου.
Γενικά, η τρισδιάστατη χωροθέτηση ενός κοιτάσματος –βωξίτη ή άλλου μεταλλεύματος- και το συγκριτικό κόστος της εξόρυξης του, καθορίζουν την παραγωγική διαδικασία (μέθοδο) που θα εφαρμοσθεί.
Τα βωξιτικά κοιτάσματα είναι επιφανειακά ή μικρού βάθους, όπου σαν βάθος ορίζεται η απόσταση του κοιτάσματος από την επιφάνεια, οριζόντια ή κεκλιμένη. Το κόστος της υπόγειας εξόρυξης είναι κατά κανόνα πολλαπλάσιο της επιφανειακής. Η εικόνα του κατασπαραγμένου αναγλύφου της Γκιώνας ερμηνεύεται έτσι, από την απλότητα του επιχειρηματικού Δόγματος «περισσότερο κέρδος σε λιγότερο χρόνο με τη μικρότερη προσπάθεια». Το περιβάλλον υπεισέρχεται στο Δόγμα με μηδενικό συντελεστή.
Το σύνολο των ΜΠΕ των εξορύξεων στη Γκιώνα, παρουσιάζουν ένα σταθερά επαναλαμβανόμενο ΚΕΝΟ. Δεν περιλαμβάνουν υδρογεωλογικές μελέτες ούτε αντίστοιχα αναλυτικά στοιχεία από ένα πυκνό δίκτυο υδρολογικών και πιεζομετρικών γεωτρήσεων και ερευνών σε βάθος χρόνου. Παραδόξως όμως, οι «Εγκρίσεις Περιβαλλοντικών Όρων» προσπερνούν με χαρακτηριστική ελαφρότητα αυτό το κενό και αγνοούν με «αφέλεια» την αναγκαία συνθήκη αδειοδότησης οποιοσδήποτε εξορυκτικής δραστηριότητας μεγάλης κλίμακας όπως είναι οι βωξιτικές.
Η ερμηνεία αυτού του ΚΕΝΟΥ είναι απλή και προφανής. Οι επιφανειακές και κυρίως οι υπόγειες εξορύξεις διαταράσσουν την υδρολογία της ευρύτερης περιοχής της δραστηριότητας. Περνούν έτσι απαρατήρητα «υδρολογικά επεισόδια» όπως η υπόγεια λίμνη και οι πλημμύρες των υπόγειων έργων στη στοά 610 του Βωξιτικού πεδίου «Κουκουβίστα».
Όπως ένα πηγάδι ή μια υδρευτική γεώτρηση μαστεύουν την υδροφορία της εγγύς περιοχής τους, το εκτεταμένο δίκτυο των –υπόγειων κυρίως- εξορυκτικών έργων σε συνδυασμό με την διάρρηξη των πετρωμάτων από την χρήση εκρηκτικών (φουρνέλων), σε πολύ μεγάλες ποσότητες, στραγγίζουν την υδροφορία της ευρύτατης περιοχής τους. Επί πλέον, δεδομένου ότι κατά τον κανόνα των υπόγειων εξορύξεων στη Γκιώνα, η εκμετάλλευση του κοιτάσματος γίνεται με συνολική εξόρυξη του όγκου του, με διατήρηση “στύλων” για την αποφυγή κατακρημνίσεων, χωρίς την εξαιρετικά δαπανηρή διαδικασία της λιθογόμωσης των κενών, η διατάραξη της υδρολογικής συμπεριφοράς συνοδεύεται σε βάθος χρόνου από εκτεταμένες καθιζήσεις.
Η απομάστευση της υπόγειας υδροφορίας, έχει οδυνηρές επιπτώσεις στον υδάτινο όγκο που συγκρατούν τα ριζικά συστήματα των μεγάλων δέντρων – έλατα, κέδρα, οξιές κ.λπ. – του βουνού.
Από τά πιο πάνω προκύπτει αυτόματα ότι οι υπόγειες εξορύξεις αποδεικνύονται γενικά μόνον οπτικά προτιμητέες αλλά περιβαλλοντικά περισσότερο επιβαρυντικές από τις επιφανειακές, όταν δεν έχουν εκτελεστεί και ακολουθηθεί με θρησκευτική ευλάβεια όλες οι προληπτικές μελέτες και έρευνες που προβλέπονται από την σχετική επιστήμη και νομοθεσία ακριβώς γι’ αυτό το λόγο.
Τα υπόγεια κοιτάσματα, με τις αντίστοιχες μέγιστες παραγωγές σε δύο βάρδιες της S&B είναι τα εξής:
Προς εξόφληση:
- Κλεισούρα: 200 τόνοι/ημέρα
- Ασφακόλακα/Μαντρί Τσακνί: 500 τόνοι/ ημέρα
Ενεργά:
- Στοά 1110 : 300 τόνοι/ημέρα
- Κουκουβίστα Στοά 610: 700 τόνοι/ημέρα – προβλήματα πλημμυρών
- Στοά 1395: 300 τόνοι/ημέρα
- Στοά 1325: 300 τόνοι/ημέρα
- Τρούπα κ.λ.π.: 100 τόνοι/ημέρα – κλειστό το χειμώνα
Σφραγισμένο λόγω έλλειψης αδειοδότησης:
Σύνολο παραγωγής: 2.700 t/ημέρα
Σύνολο ενεργών: 1.700t/ημέρα
Το μόνο επιφανειακό ενεργό κοίτασμα είναι το ΝΕΡΑ 8, που κλείνει το Μάιο 2010 λόγω εξόφλησης και αντιδράσεων των κατοίκων του Δ.Δ.Αποστολιά και οι Καρούτες στο Λιδωρίκι. Ένα μικρό μεταλλείο στη Σαρδηνία, με πολλά προβλήματα, είναι βοηθητικό της δυναμικότητας παραγωγής της S&B.
Οι συμβατικές υποχρεώσεις ετήσιας παράδοσης βωξίτη είναι:
Αλουμίνιο της Ελλάδος: 700.000 t
Άλλοι πελάτες: 300.000 t
Σύνολο: 1.000.000 t
Αυτό σημαίνει περίπου 2.800 t / μέρα
Με όσα προαναφέραμε, η πραγματοποιούμενη τελική παραγωγή δεν υπερβαίνει τους 1.500 τόνους/ημέρα στα τελευταία χρόνια.
Ένα σημαντικό πρόβλημα στην παραγωγή είναι το γεγονός ότι – εκτός της Κουκουβίστας, που έχει όμως προβλήματα με τις υπόγειες εκροές νερών – τα υπόγεια κοιτάσματα είναι διάσπαρτα και μικρής ποσότητας – 80.000 με 250.000 t – με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση του ολικού κόστους παραγωγής ( TPC- total production cost) .
Με δεδομένη την εξόφληση εντός του 2010 των κοιτασμάτων “Κλεισούρα”, “Ασφακόλακας” και “Νερά” η παραγωγή θα μειωθεί δραματικά με αναμενόμενο ετήσιο έλλειμμα τουλάχιστον 300.000 – 400.000 τόνους.
Μετά την οικονομική κρίση το 2008, η S&B στη Φωκίδα πάγωσε τις επενδύσεις της για έρευνα, εντοπισμό και περιχαράκωση νέων κοιτασμάτων. Το γεγονός αυτό μεταφέρει την δυνατότητα αύξησης της παραγωγής σε ορίζοντα μεγαλύτερο της 5ετίας, δεδομένου ότι απαιτούνται τουλάχιστο 4 χρόνια στη διαδικασία έρευνα – εντοπισμός-περιχαράκωση-αδειοδότηση-προετοιμασία και τελικά παραγωγή σε ένα κοίτασμα.
Οι κατά διαστήματα ανακοινώσεις της S&B περί “βεβαιωμένων” κοιτασμάτων που αρκούν για παραγωγή “βιωσιμότητας” της Εταιρείας για τουλάχιστον 20 χρόνια ανάγονται στη σφαίρα της φαντασίας, αφού ούτε “πιθανά” κοιτάσματα δεν έχουν προσδιορισθεί.
Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες του ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟΥ, ο μηχανικός εξοπλισμός του μεταλλείου είναι τουλάχιστον δεκαετίας με αποτέλεσμα πλήθος βλαβών, αδυναμία ακριβούς προγραμματισμού και τελικά πτώση της παραγωγικής δυναμικότητας. Κατά τις αυτές πληροφορίες, ή μόνη επένδυση σε νέο εξοπλισμό μετά το 2007 ήταν ένα μεγάλο διατρητικό μηχάνημα. Το ύψος της ελάχιστης ετήσιας επενδύσεως για ένα παρόμοιο μεταλλείο είναι 2.000.000 ευρώ.
Για τα έτη 2009 και 2010 ο προϋπολογισμός για εξοπλισμό του μεταλλείου Φωκίδας είναι μηδενικός.
Την τελευταία πενταετία, η S&B ακολούθησε την πρακτική της μεταφοράς του κόστους εξοπλισμού σε εργολάβους (“ΑΚΤΩΡ”, “ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ”, “ΤΕΧΝΟΧΗΜΙΚΗ”, “WASTΕ & WATER”). Λόγω των απαράδεκτων συνθηκών που επικρατούν τόσο στους μεταλλευτικούς χώρους όσο και στον τομέα «Οργάνωση-Προγραμματισμός» οι εργολάβοι αποχώρησαν συνολικά, ενώ μερικοί από αυτούς έχουν προσφύγει στα Δικαστήρια με αγωγές εκατομμυρίων ευρώ κατά της S&B για αποζημιώσεις θετικών και αποθετικών ζημιών.
Ο κανόνας στις μεταλλευτικές εταιρείες, από τον οποίο δεν ξεφεύγει η S&B, είναι ότι σε εποχές ισχνών αγελάδων υποβαθμίζονται τα σχετικά με την ασφάλεια και την προστασία του περιβάλλοντος μέτρα, που είναι και ιδιαίτερα δαπανηρά. Ειδικά τα μέτρα ασφαλείας περιορίζονται προσεκτικά στις τυπικές διαδικασίες που επιβάλλει ο ΚΜΛΕ, ώστε να καλύπτεται τυπικά η Εταιρεία σε περιπτώσεις ατυχημάτων.
Όσα προαναφέραμε προσδιορίζουν το καταλυτικής σημασίας για το μεταλλείο σημείο “break even”, δηλαδή το σημείο από το οποίο το μεταλλείο γίνεται κερδοφόρο. Για τις σημερινές συνθήκες στην αγορά του βωξίτη και τα κόστη στο μεταλλείο βωξίτη Φωκίδας της S&B το break even το τοποθετούμε σε ετήσια παραγωγή περί τους 900.000 τόνους. Το άλλο μεγάλο πρόβλημα στο μεταλλείο αυτό είναι ότι τα κόστη είναι πάγια και ασυμπίεστα, αφού η μισθοδοσία καλύπτει ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% και η χρηματοοικονομική εξυπηρέτηση τουλάχιστον το 20%.
Από τις δημοσιεύσεις των καταστάσεων της S&B για το εννεάμηνο 2009 διαφαίνεται μία μικρή ζημία για τον βωξίτη η οποία, κατά την προσέγγισή μας, τείνει να ενισχυθεί για το 2010 σε ποσό μεγαλύτερο των 4 εκατ. ευρώ.
Το κόστος για την προστασία του περιβάλλοντος στην συγκεκριμένη περίπτωση της S&B τελεί υπό μεγάλη έρευνα, μιας και η αναζήτηση από Ενεργούς Πολίτες της Φωκίδας επίσημων στοιχείων για τις αποκαταστάσεις που είχε υποχρέωση να έχει εκτελέσει εως σήμερα η S&B έχει οδηγήσει σε συνεχείς «κλειστές πόρτες», παρά τη σχετική νομοθεσία για άμεση διάθεση πληροφοριών. Εκτός αυτού έχουν ήδη εντοπιστεί σοβαρές ενδείξεις ότι η εταιρεία δεν έχει να επιδείξει ούτε μια ικανοποιητική αποκατάσταση από αυτές που είχε υποχρέωση να κάνει τις τελευταίες δεκαετίες.
Μετά τις επίσημες έρευνες που νομοτελειακά θα ακολουθήσουν μιας και έχουν ασχοληθεί με αυτό το θέμα και επίσημοι φορείς, η πιθανή υποχρέωση της εταιρείας να εκτελέσει στο ακέραιο τις υποχρεώσεις της απέναντι στον νομό Φωκίδας, θα επιβαρύνει σοβαρά το κόστος συνέχισης της λειτουργίας της.
Ενδέχεται έτσι ο κλάδος του βωξίτη, που αποτελεί μόνο το 10% της συνολικής δραστηριότητας της S&B, να απορροφήσει τη συνολική κερδοφορία του Ομίλου.
Προσδιορίζονται έτσι οι επιλογές για τον κλάδο Βωξίτη στη Φωκίδα ως εξής :
- Συνεχίζω με οικονομικό “μάτωμα” ή
- Απολύω μαζικά ή
- Κλείνω το μεταλλείο ή
- Πουλάω το μεταλλείο… αλλά ποιος θα τα αγοράσει;
Η λειτουργία των εξορύξεων στην περιοχή «Κόκκινο Χούμα», δηλαδή αρχικά ή Βλαχοθανάσης Α7, θα δώσει μια ανάσα ετήσιας παραγωγής 300.000 τόνων εξαιρετικά σημαντική για την παράταση ζωής του μεταλλείου. Η προσωρινή Διαταγή του ΣτΕ, μετά την προσφυγή του ΟΣΑ, για διακοπή της εξορύξεως ήταν βαρύ πλήγμα για την S&B. Οι χειρισμοί του ΟΣΑ (δια του προέδρου του), όπως ήδη αναφέραμε, είναι μια καλοστημένη παγίδα S&B και Νομάρχη. Κατά τις πληροφορίες μας επισπεύδεται για τον επόμενο μήνα η συζήτηση ενώπιον της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ, κατόπιν αιτήματος της εταιρείας η οποία εύλογα πιστεύει ότι το αίτημα αναστολής θα απορριφθεί εξ’αιτίας της επίμαχης επιστολής, με το “περιβάλλον έναντι ανταλλαγμάτων” περιεχόμενο.
Σε κάθε όμως περίπτωση η S&B δύσκολα θα περπατήσει, ακόμα και με το δεκανίκι του Βλαχοθανάση.
Ο πεπαλαιωμένος εξοπλισμός στα δύσκολα μεταλλεία της Γκιώνας, με το εξαιρετικά έντονο και με πολύ απότομες κλίσεις ανάγλυφο, καθιστούν τη χρήση του όχι μόνο παραγωγικά αντιοικονομική αλλά και εξαιρετικά επικίνδυνη για τους εργαζομένους (χαλασμένες αναρτήσεις, ελαττωματικά φρένα κ.λ.π.). Χαρακτηριστικά αναφέρουμε το ατύχημα στη στοά 1395 τον Αύγουστο του 2009 με τον τραυματισμό ενός χειριστή φορτωτή που «έφυγε» σε μια πλαγιά με κλίση 29%.
Όλα τα υπόγεια κοιτάσματα στην πλευρά της Γκιώνας προς την Γραβιά παρουσιάζουν εξαιρετικά ασταθή ταβάνια και απαιτούν πυκνή ήλωση με ρομπόλ και χρονοβόρο προσεκτικό «ξεσχάρωμα» . Σε αυτούς του λόγους οφείλεται το δυστύχημα σε εργολαβία της ΑΚΤΩΡ το 2006.
Το πρώτο συμπέρασμα από όλα τα ανωτέρω είναι ότι οι οικονομικές δυσκολίες της εταιρείας στη Φωκίδα θα την οδηγήσουν κατά πάσα πιθανότητα σε απολύσεις. Και το αμέσως επόμενο είναι ότι η κυριαρχία του “Κυριακόπουλου” στη Φωκίδα οδεύει προς το τέλος της.
Συνεχίζοντας τις κινητοποιήσεις του ο “ ΔΩΡΙΚΟΣ ΛΑΟΣ “, όπως ονομάζεται η κίνηση πολιτών δήμων του Λιδωρικίου και των Βαρδουσίων στην Φωκίδα, προχώρησε σήμερα σε ειρηνική διαμαρτυρία το πρωί στο αντλιοστάσιο της ΕΥΔΑΠ στην λίμνη του Μόρνου, ζητώντας να διορθωθεί το σχέδιο Καλλικράτης, που προβλέπει δήμο Δωριέων με έδρα το Ευπάλιο και όχι το Λιδωρίκι. 
