Η ημέρα περιβάλοντος μέσα από τα μάτια των τοπικών κινημάτων της Βοιωτίας

Βοιωτία: η βαρβαρότητα της υποβάθμισης και οι αντιστάσεις των πολιτών

Η περιοχή της Βοιωτίας, ήταν από την αρχαιότητα συνδεδεμένη με την Αθήνα. Τις τελευταίες δεκαετίες, η γιγάντωση του μητροπολιτικού κέντρου μετέτρεψε τη Βοιωτία σε προνομιακό αποδέκτη «ανεπιθύμητων» δραστηριοτήτων. Τα χρυσοφόρα σχέδια του ομίλου Μπόμπολα για τη δημιουργία τεράστιας μονάδας καύσης αποβλήτων στη Θήβα είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα. Τα μέτωπα της πολύχρονης υποβάθμισης είναι πολλαπλά:
• Εκτός σχεδίου και εκτός ελέγχου, συγκέντρωση βιομηχανιών και μονάδων ΣΕΒΕΖΟ στην περιοχή Θήβας – Οινοφύτων – Σχηματαρίου – Χαλκίδας. Η έλλειψη διαχείρισης των βιομηχανικών και επικινδύνων αποβλήτων έχει μολύνει επιφανειακά και υπόγεια νερά στις περισσότερες περιοχές.
• Σοβαρή επιβάρυνση του Ευβοϊκού και του Κορινθιακού από την λειτουργία του Αλουμινίου της Ελλάδας, της (κατ’όνομα) ΒΙΠΕ Θίσβης, της ΛΑΡΚΟ και αρκετών άλλων μικρότερης κλίμακας ... δραστηριοτήτων
• Αυθαίρετη δόμηση σε ακτές και δάση με ακραίο παράδειγμα τον Παρνασσό
• Μετατροπή των τελευταίων δασικών εκτάσεων του Ελικώνα και του Κιθαιρώνα σε απέραντα ιδιωτικά αιολικά πάρκα με δωρεάν παραχώρηση απο την Πολιτεία
• Διάσπαρτη εγκατάσταση μονάδων ηλεκτροπαραγωγής και δημιουργία ενός νέου τεράστιου, ιδιωτικού ενεργειακού κέντρου.

Η όξυνση των προβλημάτων δημιούργησε αντιστάσεις. Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα από το 2007 μέχρι σήμερα, ζωηρά τοπικά κινήματα άσκησαν σημαντική παρέμβαση:
- Η ρύπανση του Ασωπού ήρθε με ένταση στο προσκήνιο, πήρε πανελλαδική διάσταση, ταξιδέψε στην Ευρώπη και στον κόσμο και υποχρέωσε την Πολιτεία σε πρόστιμα και εξαγγελίες έστω και αν τα αποτελέσματα δεν είναι ορατά μέχρι σήμερα.
- Αποτέλεσμα αγώνων ήταν ότι οι κάτοικοι στις πιο επιβαρυμένες περιοχές εξασφάλισαν καθαρότερο νερό ύδρευσης.
- Οι κάτοικοι της Θήβας, αντέδρασαν δυναμικά και ανέστειλαν τη δημιουργία της μονάδας καύσης απορριμμάτων παρά τους σχεδιασμούς της εταιρείας ΗΛΕΚΤΩΡ και τις μεθοδεύσεις των τοπικών αρχών.
- Από την Αντίκυρα, που ήταν η πρώτη περιοχή στην οποία ανακοινώθηκε μονάδα λιθάνθρακα της EDESSA HELLAS (Μυτηλιναίος), ξεκίνησε η αντίσταση των πολιτών που συνδέθηκε με τις κινήσεις που ακολούθησαν στην Καβάλα, τον Αλμυρό, το Μαντούδι, τον Αστακό, τη Λάρυμνα, το Αλιβέρι και πέτυχε την ακύρωση των μονάδων λιθάνθρακα στην Ελλάδα.
- Η αντίσταση των πολιτών στα Βάγια, ακύρωσε τους σχεδιασμούς της HΡΩΝ (ΤΕΡΝΑ) για μονάδα ηλεκτροπαραγωγής μπροστά στον οικισμό.
- Όμοια η αντίδραση της τοπικής κοινωνίας φρέναρε τη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής της ENELCO (Κοπελούζος) στον αρχαιολογικό χώρο της Χαιρώνειας
- Κινήσεις πολιτών ασκούν συντονισμένη δράση για τον Κορινθιακό ιδιαίτερα για τις μεγάλες απειλές που προέρχονται από τις βιομηχανικές δραστηριότητες στη Θίσβη (Σωληνουργεία Κορίνθου, Ηλεκτροπαραγωγή, ΒΙΠΕ Στασινόπουλου) και την Αντίκυρα (Αλουμίνιο της Ελάδας, ενεργειακό κέντρο). Μεγάλες κινητοποιήσεις, δικαστικές προσφυγές, επιστημονικές έρευνες, ημερίδες, δεκάδες εκδηλώσεις ενημέρωσης γύρω από τον Κορινθιακό επιστρατεύονται στον αγώνα για την αντιμετώπιση των απειλών από τις Βοιωτικές ακτές.
- Η αντίδραση απέναντι στην ανεξέλεγκτη εγκατάσταση αιολικών πάρκων στα δάση, πέτυχε ακυρώσεις στο ΣτΕ και συνέβαλλε στην συνειδητοποίηση ότι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας χρησιμοποιούνται ως πρόσχημα για ακόμη μεγαλύτερα κέρδη.

Αξιοσημείωτες συνεργασίες αναπτύχθηκαν ανάμεσα σε ενεργούς πολίτες περιοχών με κοινά προβλήματα. Δίκτυα με όμορες περιοχές στη Στερεά Ελλάδα, γύρω από τον Κορινθιακό, αλλά και πανελλαδικές συνεργασίες για θέματα ενέργειας και άλλα ειδικότερα θέματα, λειτούργησαν και λειτουργούν πολλαπλασιαστικά.
Στον αγώνα αυτό υπάρχουν πολλοί και ισχυροί αντίπαλοι που επιχειρούν να φιμώσουν όσους αντιδρούν. Σε πρόσφατη έρευνα επιστημόνων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών καταγράφηκαν στον βυθό της Αντίκυρας καρκινογόνοι ρύποι έως και 40 φορές περισσότεροι απ΄ ότι στον κόλπο της Ελευσίνας! Στην προσπάθειά του να φρενάρει την δικαστική αξιοποίηση των στοιχείων της έρευνας, ο όμιλος Μυτιληναίου μήνυσε τόσο τους ερευνητές όσο και την οικολογική κίνηση της Αντίκυρας.
Ωστόσο ολοένα και περισσότεροι συνειδητοποιούν την ανάγκη να προασπίσουν θεμελιώδη δικαιώματα. Ιδιαίτερα αφού η υποβάθμιση του περιβάλλοντος στη Βοιωτία επιδεινώνει την οικονομική κρίση: η ρύπανση υπονομεύει βασικές οικονομικές δραστηριότητες όπως η γεωργία, η αλιεία και ο τουρισμός και προκαλεί αυξημένες καθημερινές δαπάνες όπως η αγορά πόσιμου νερού ή οι δαπάνες υγείας.
Το μοντέλο της «ανάπτυξης» που υιοθετήθηκε μέχρι σήμερα οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα: κάποιοι μαζεύουν τα κέρδη και αφήνουν πίσω τους άνεργους και κατεστραμμένες περιοχές χωρίς εναλλακτικές δυνατότητες. Πολλοί είναι πλέον οι εργαζόμενοι που διαπιστώνουν με σκληρό τρόπο αυτή την πραγματικότητα. Εργαζόμενοι στις μεγάλες επιχειρήσεις της Βοιωτίας που χρησιμοποιήθηκαν ως «ασπίδα» για επιχειρηματικές αυθαιρεσίες, αντιδρούν σήμερα στη διαρκή επιδείνωση της εργασιακής τους κατάστασης, στην επισφάλεια, στις άθλιες συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας, στην υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής των ίδιων και των παιδιών τους. Η σύνδεση των διεκδικήσεων για την προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος, με την προστασία των εργαζομένων θα κρίνει και την επιτυχία των κινημάτων το επόμενο διάστημα. Στη δύσκολη, όσο και ενδιαφέρουσα περίοδο που διανύουμε η προστασία του περιβάλλοντος είναι ανάγκη να πάψει να θεωρείται περίπου ως πολυτέλεια και να αντιπαρατίθεται με την απασχόληση. Η ανάδειξη της κοινής αφετηρίας των προβλημάτων που συνδέονται με την ολοένα και πιο επιθετική επιδίωξη κερδοφορίας από την εκμετάλλευση της εργασίας και της φύσης είναι ένα δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο στοίχημα.

Πρεσβευτές των επιχειρηματιών οι εκπρόσωποι στη Βουλή και την Αυτοδιοίκηση

Οι περισσότεροι από τους γνωστούς ομίλους της χώρας «επιχειρούν» στη Βοιωτία, αντιμετωπίζουν τις περιοχές ως φέουδα και τις τοπικές κοινωνίες ως υποτελείς. Σχεδόν όλοι οι τοπικοί παράγοντες – δήμαρχοι, νομάρχης, εκπρόσωποι φορέων, συνδικαλιστές, βουλευτές- είναι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εξαρτώμενοι.
Τα μεγαλύτερα δημόσια έργα γίνονται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση των επιχειρηματιών. Δεκάδες εκατομμύρια κοστίζουν οι αγωγοί φυσικού αερίου που οδηγείται στις ιδιωτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής και όχι στις πόλεις και τα χωριά.
Ο έλεγχος στις βιομηχανίες, ανύπαρκτος. Επί 40 χρόνια ο Ασωπός και οι γεωτρήσεις δηλητηριάζονται με τις ευλογίες των αρμοδίων. Επί δεκαετίες το Αλουμίνιο της Ελλάδας, ρίχνει εκατοντάδες χιλιάδες τόνους απόβλητα στη θάλασσα. Χωρίς υποδομές η ΒΙΠΕ του ομίλου Στασινόπουλου στη Θίσβη λειτουργεί εμπορικό λιμάνι χωρίς άδεια. Χωρίς άδεια και η μονάδα του Αλουμινίου, που (μας) πουλάει ρεύμα, για να το ξαναγοράσει μισοτιμής! Κάθε αποκάλυψη ή παρανομία, κάθε έρευνα ή μελέτη που δημοσιοποιούν οι κινήσεις πολιτών, αγνοείται ή διαψεύδεται. Οι σκανδαλώδεις ρυθμίσεις είναι καθημερινή πρακτική: η Πολιτεία παραχωρεί στους επιχειρηματίες την ευθύνη της λήψης των αποφάσεων. Στη Βοιωτία αποτυπώνεται ξεκάθαρα ο τρόπος με τον οποίο τα κέρδη αποδίδονται στους ιδιώτες και οι ζημίες στη φύση και την κοινωνία.

Δέσποινα Σπανούδη
Μέλος της Συμπαράταξης Βοιωτών για το Περιβάλλον