THE INFORMANT! η ταινία της Κυριακής

THE INFORMANT! ή Αληθοφανή ψέμματα στα Ελληνικά, θα είναι η ταινία της Κυριακής της κινηματογραφικής λέσχης στην Άμφισσα. Η προβολή ξεκινά στις 9:00

του Στίβεν Σόντερμπεργκ
με τους Ματ Ντέιμον, Σκοτ Μπάκουλα

Υπόθεση: Μα τι είχε κατά νου ο Μαρκ Γουίτεκερ; To ανερχόμενο αστέρι στον κολοσσό της αγροτικής βιομηχανίας Archer Daniels Midland (ADM), ξαφνικά γίνεται «καρφί». Παρόλο που αποκαλύπτει στο FBI τη συνωμοσία στην οποία συμμετέχει η εταιρεία του για τον καθορισμό τιμών σε παγκόσμιο επίπεδο, ο ίδιος φαντάζεται εαυτόν να τυχαίνει υποδοχής ήρωα και να παίρνει προαγωγή. Πριν όμως να συμβούν όλα αυτά, το FBI θα χρειαστεί στοιχεία που να τεκμηριώνουν τις κατηγορίες. Ο Γουίτεκερ συμφωνεί πρόθυμα να φορέσει κοριό και να μεταφέρει κασετόφωνο κρυφά στον χαρτοφύλακά του, βλέποντας τον εαυτό του σαν μυστικό πράκτορα. Δυστυχώς για το FBI, ο υπ’ αριθμόν ένας μάρτυρας τους, δεν καταφέρνει να πλησιάσει αρκετά και να αποσπάσει τις κρίσιμες πληροφορίες. Οι διαρκείς αλλαγές στα λεγόμενα του Γουίτεκερ αρχίζουν ... να εκνευρίζουν τους πράκτορες (Σκοτ Μπάκουλα, Τζόελ ΜακΧέιλ) και απειλούν την υπόθεση κατά της ADM, μιας και γίνεται σχεδόν αδύνατη η αποκωδικοποίηση του τι είναι αληθινό και τι αποκύημα της αχαλίνωτης φαντασίας του Γουίτεκερ.
ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Η Βαθμολογία μου:
Το στυλ γραφής του Σόντεμπεργκ φορμαλιστικά είναι ελκυστικό στους σινεφίλ, και γοητευτικό στην αφήγηση. Κυνικός όπως πάντα, καυτηριάζει με τον δικό του τρόπο την διαπλοκή, τις πελατειακές σχέσεις, τις μίζες, την υπεξαίρεση με λίγα λόγια την διαφθορά του ατόμου και την εξάρτησή του από ένα "βρώμικο" Σύστημα. Στη ταινία παρακολουθούμε τον κύριο χαρακτήρα - που υποδύεται ο σταρ του Box Office, ο Ματ Ντέιμον. Ο δυναμικός, "πράκτορας" Bourne απομυθοποιείται όχι μόνο εμφανισιακά. Είναι τελικά ένας "αρνητικός χαρακτήρας". Μουστάκι, περιττά κιλά, περουκίνι. Ξορκίζει το στίγμα της τυποποίησης και τον παρακολουθούμε να συμπεριφέρεται σαν κόλακας ολκής, με στόχο την κοινωνική του καταξίωση και οικονομική ανέλιξη στην κορυφή της βαθμίδας της εταιρείας. Προκαλεί ρωγμές στο σύστημα, κυριολεκτικά μεταμορφωμένος σε έναν «άλλον άνθρωπο» γιατί πρέπει πάντα να παραμερίζει κάποιον.. . Να τον ανατρέπει για να συνεχίζει το έργο, να διαιωνίζει την ματαιοδοξία του. Και όχι μόνο αυτό. Ο ρόλος του Τομ Κρουζ «στην ταινία μέσα στην ταινία» (αποσπάσματα από τη ΦΙΡΜΑ) είναι κλειδί και δηλώνει που το «πάει» ο σκηνοθέτης από πολύ νωρίς . Μάλιστα στο τέλος εμφανίζεται σαν … εκείνον σε πρόσφατη παρωδία … (κλου της ταινίας).

Ο «πληροφοριοδότης» Ντέιμον επιβεβαιώνει τις καταγγελίες του Σόντεμπεργκ για την σημερινή οικονομική κρίση. Περίπου όπως ο Μάικλ Μουρ στο ντοκιμαντέρ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΜΙΑ ΕΡΩΤΙΚΉ ΙΣΤΟΡΙΑ, ψάχνει τα αίτια του σημερινού κραχ και πηγαίνει επίσης λίγο καιρό πίσω. Η ταινία του Σόντεμπεργκ δεν κινείται άμεσα γύρω από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά στο παράλληλο κύκλωμά του. Η ρίζα του κακού, η «μίζα» είναι παντού ίδια άλλωστε. Εξαρτάται σαφώς από την θέση των στελεχών στην ιεραρχία του συστήματος για να αποκτήσει βάρος κι ανάλογη αξία, μα κάπως έτσι δεν παρακολουθήσαμε και το ΜΑΪΚΛ ΚΛΕΪΤΟΝ του Τόνι Γκιλρόι; Θεματικά βρίσκεται στο ίδιο μήκος κύματος.

Μας εξηγεί με διαλεκτική μέθοδο την γέννηση της διαφθοράς, από ένα απλό, «μικρό» γεγονός που πολλαπλασιάζεται ταχύτατα. Τα πλαφόν. Τονίζει χαριτολογώντας, την αναλγησία του Συστήματος Ελέγχου οικονομικής απάτης, των αδήλωτων εσόδων, των υπερτιμολογήσεων ή των μαύρων τιμολογίων, την κατάχρηση δημόσιων δαπανών, των ύποπτων προμηθειών και της φοροδιαφυγής. Το ξέπλυμα μαύρου χρήματος με "βιτρίνες" είναι τακτική της Μαφίας και των καλύτερων μαθητών της στην πράξη, των οικονομικών συμβούλων των πολυεθνικών... Πλέον οι μεγάλες εταιρείες μετέτρεψαν τον υγιή οικονομικό ανταγωνισμό σε έναν υπέρ πάντων αγώνα επικράτησης, πιστό στο δόγμα " η ζωή μου ο θάνατος σου" . Αυτή η πρακτική χρησιμοποιήθηκε εκτενώς από τα golden boys του χρηματιστηρίου και των κάθε είδους μεσαζόντων. Αυτοί που πλουτίζουν είναι λίγοι κι «εκλεκτοί». Συσσωρεύουν περισσότερο κεφάλαιο και αποκτούν μεγαλύτερα κέρδη. Θέλουν πάντα τη λιγότερη μοιρασιά. Αυτή είναι η ουσία του καπιταλισμού ... Η απληστία. Ανήκουν στην τάξη των ανώτερων διευθυντικών στελεχών που για να επιβιώσουν στην τήρηση του «νόμου της ζούγκλας» δε διστάζουν να κατασπαράξουν οποιονδήποτε βρεθεί μπροστά τους προκειμένου να σώσουν το τομάρι και την ιδιοκτησία τους.

Ο Ματ Ντέιμον όχι μόνο συνεργάζεται με το FBI, αλλά χρησιμοποιεί τη συνεργασία για ίδιον όφελος. Γαιτί γίνεται "καρφί"; Για να απενοχοποιηθεί ή να βρει τη λύτρωση; Η επινοητικότητα και οι αυτοσχεδιασμοί του είναι τα όπλα του. Είναι η προσωποποίηση του οικονομικού συστήματος. Χρησιμοποιεί όποια μέθοδο και ραδιουργία χρειαστεί, για να πετύχει τους στόχους του. Είναι υποκριτής και εντελώς αναξιόπιστος. Συνεχώς λέει ψέματα. Σε όλους. Ακόμα και στον εαυτό του. Από τη μια καταφέρνει κι αποκτά την εμπιστοσύνη σου, από την άλλη ανακαλύπτεις (από «καρφιά» ή απροειδοποίητους ελέγχους - σε βάθος χρόνου) τους διάτρητους τρόπους που χρησιμοποιεί για να το κατορθώσει (πλαστογραφία, υπεξαίρεση κλπ). Μάλιστα ακόμα και οι «υπεράνω υποψίας» κρατικές υπηρεσίες, πληρώνουν το ανάλογο τίμημα εμπλοκής τους στις εσωτερικές υποθέσεις των μεγαλο- (βάλτε όποιο ουσιαστικό θέλετε). Μα να είσαι το "καρφί" και να πείθεις τον εαυτό σου (και τους άλλους) ότι δεν είσαι; Να περνάς και το "τεστ της αλήθειας"; Μα τι εκπαίδευση περνάνε σήμερα οι υπερ-απατεώνες; Μετά άντε να μη γελάσεις με όσα βλέπεις. Γιατί το ντόμινο δεν αφήνει τίποτα όρθιο. Καμιά υπηρεσία. Καμία εξουσία. Ούτε τη δικαστική.

Από την άλλη είναι εμφανής η πρόθεση του Σόντεμπεργκ να περάσει τα μηνύματά του με "ελαφρότητα", χρησιμοποιώντας γνώριμες σε αυτόν συνταγές (φόρμουλα «Η ΣΥΜΜΟΡΙΑ ΤΩΝ 11,12,13»), όπως, την απαράμιλλη ειρωνεία των πρωταγωνιστών, την σατιρική ανατροπή των καταστάσεων, την χρήση easy listening μουσικής επένδυσης με jazz πινελιές και το στήσιμο των κάδρων με χρήση θερμών χρωμάτων και κλασικών «αμερικάνικων πλάνων» προηγούμενων δεκαετιών.
Τέλος τα «εσωτερικά γυρίσματα» τοποθετημένα χρονικά στην δεκαετία της κορύφωσης της τεχνητής ευημερίας , δηλαδή την κρίσιμη περίοδο 1991 – 1998, (διαφορετικά χαρακτηριστικά από τις συνθήκες που οδήγησαν στο «αμερικάνικο όνειρο» των 50’ς) χαρακτηρίζουν το προσωπικό του ύφος στην ταινία και την επιχειρηματολογία που χρησιμοποιεί για να πείσει με τα «αληθοφανή του ψέματα».

Η Οικονομία κάνει κύκλους γύρω από την Ιστορία, κι ο Σόντεμπεργκ δράττει την ευκαιρία και τα «χώνει» σε όλους! Όμως το σινεμά του δεν είναι …ψυχαγωγικό, είναι όμως πέρα για πέρα απολαυστικό, στο ίδιο επίπεδο που ήταν και το ΚΑΥΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ των αδελφών Κοέν, πέρσι. Γελάς με τα χάλια του Συστήματος, παράλογο δεν είναι, λαϊκίστικο, σίγουρα.

Δείτε την πριν ψηφίσετε! ...όλο και κάτι "ελληνικό" θα σας θυμίσει το στόρι...

Jim Papamichos
του Δημήτρη Παπαμίχου me@myfilm.gr

Η Βαθμολογία μου:

Δυνατή ταινία καταγγελίας από έναν Σόντερμπεργκ ο οποίος έχει άλλη μια ταινία προς κυκλοφορία φέτος, το ΣΥΝΟΔΟΣ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑΣ (THE GIRLFRIEND EXPERIENCE) την πιο πειραματική του ματιά πάνω στην εμπορευματοποίηση συνολικά της ερωτικής εμπειρίας. Με την ελληνικής καταγωγής διάσημη πορνοστάρ Sasha Grey στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Στο INFORMANT! ο Μαρκ Γουίτακερ πετυχημένος αντιπρόεδρος μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες προσθετικών γεύσης στης ΗΠΑ αφού για χρόνια συγκεντρώνει υλικό για τις δραστηριότητες αυτής της εταιρείας και την προσπάθεια προκαθορισμού των τιμών της αγοράς από μέρους της, τελικά γίνεται "συνεργάτης" του FBI σε έναν δρόμο που αρκετοί θα ακολουθήσουν αργότερα. Ψυχολογική αμφισβήτηση του ρόλου στα άκρα. Μπορείς να είσαι πάντα ο ίδιος η ανά πάσα στιγμή η δύναμη του χαρακτήρα κι η υπερβολική αδυναμία μπορούν να σε αλλάξουν απόλυτα; Ποσο ευδιάκριτα είναι τα όρια του ηρωικού
αρχετύπου στις μέρες μας;Τελικά ο Σόντερμπεργκ είναι ένας master στην χρήση των κινηματογραφικών ειδών αλλά και στην υπέρβαση τους!

Γιάννης Ραουζαίος
του Γιάννη Ραουζαίου giannis.raouzaios@myfilm.gr
Από www.myfilm.gr όπου μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για την ταινία