Το κύμα

H Κινηματογραφική λέσχη Άμφισσας
έχει προγραμματίσει δύο προβολές
την Κυριακή στις 6μμ και στις 9μμ
στο Πνευματικό Κέντρο Άμφισσας
με την ταινία Το κύμα.
Διαβάστε λίγα λόγια
για την ταινία
δείτε και
το τρέιλερ της ταινίας.

Η ταινία πραγματεύεται το θέμα της ανθρώπινης φύσης και πως μπορεί ο άνθρωπος να γοητεύεται από την ιδέα της δύναμης ακόμα και αν αυτή προέρχεται από αντιδημοκρατικά συστήματα.
Όσοι αρνούνται την δυνατότητα να αναπτυχθεί αυτή η συμπεριφορά σήμερα , λόγω του Δημοκρατικού πολιτεύματος που υπάρχει , αρνούνται να δουν τον τρόπο που λειτουργεί το σύστημα και πως αλλοτριώνονται καθημερινά οι άνθρωποι στους μηχανισμούς καταστολής Στρατό και Αστυνομία.
Στην ταινία αυτή μπορούμε να δούμε αυτή ...την κατάσταση σε μια σχολική αίθουσα και πως οδηγεί στον φασισμό και την κόλαση.

Μπορείτε να δείτε την κριτική της ταινίας απο την Καθημερινή
Κοινωνική
Σκηνοθεσία: Ντένις Γκάνζελ
Πρωταγωνιστούν: Γιούργκεν Φόγκελ, Φρέντερικ Λάου, Μαξ Ρίμελτ, Τζένιφερ Ούλριχ, Κριστιάνε Πάουλ, Γιάκομπ Μάτσεντς

Ενα νέο ρεύμα ταινιών, που ασχολούνται με αιχμηρά θέματα που προκύπτουν από τη γερμανική ιστορία, έχει αρχίσει να δημιουργείται τα τελευταία χρόνια στη γερμανική κινηματογραφική παραγωγή. Η «Πτώση», η «Σόφι Σολ», το πρόσφατο «Σύμπλεγμα Μπάαντερ-Μάινχοφ» και τώρα το «Κύμα», εξετάζουν από απόσταση ιστορίες, αληθινές ή φανταστικές, που έχουν σχέση με το τραυματικό παρελθόν του γερμανικού λαού και τη σχέση του με ακραίες συμπεριφορές.

Ανησυχητικές διαπιστώσεις

Ο Ντένις Γκάνζελ διάλεξε να μεταφέρει σε ένα γερμανικό σχολείο την ιστορία ενός πραγματικού κοινωνικού πειράματος, που πραγματοποιήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του '60 σε ένα σχολείο της Καλιφόρνια. Τα ανησυχητικά αποτελέσματα για την ευκολία, με την οποία οι μαθητές προσαρμόζονται στις συνθήκες και τη νοοτροπία ενός αυταρχικού καθεστώτος, παίρνουν ταχύτερους κινηματογραφικούς ρυθμούς στην ταινία του Γερμανού σκηνοθέτη. Στόχος του, να δώσει ένταση στην ιστορία και τα καταφέρνει. Από την άλλη πλευρά όμως, το γεγονός ότι τα γεγονότα διαδραματίζονται μέσα σε ένα διάστημα μόλις μιας εβδομάδας, αποδυναμώνει την αληθοφάνεια της ιστορίας.

Στην πρακτική εφαρμογή

Σε ένα γερμανικό σχολείο διοργανώνεται μια εβδομάδα διδασκαλίας ιδεολογιών. Ενας προοδευτικός καθηγητής, που θέλει να διδάξει την αναρχία, βρίσκει στα χέρια του τελικά το μάθημα της απολυταρχίας. Αρχίζοντας ανόρεχτα να το διδάσκει, προτείνει στους μαθητές να κάνουν πρακτική εφαρμογή, βάζοντας κάποιους αυστηρούς κανόνες, στους οποίους όλοι θα πρέπει να υπακούουν. Ο Ράινερ, ο καθηγητής, δεν είναι ο τυπικός δάσκαλος. Εχει φιλική σχέση με τους μαθητές του, ακούει «Ramones» και αμφισβητεί τις αγκυλώσεις του εκπαιδευτικού συστήματος. Αλλά προκαλεί και τους μαθητές του, που υποστηρίζουν ότι ποτέ πια στη Γερμανία δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί και αντίστοιχο του ναζισμού.

Τα πράγματα στην αρχή είναι απλά. Θα πρέπει να σηκώνονται όταν θέλουν να πάρουν τον λόγο. Οι κανόνες όμως γίνονται όλο και περισσότεροι, όλο και αυστηρότεροι. Οι μαθητές υποχρεώνονται να φορούν στολή, ένα άσπρο πουκάμισο και τζιν παντελόνι, δίνουν ένα τίτλο στο ενδοσχολικό τους «κίνημα» και υιοθετούν έναν χαιρετισμό με φασιστικές αναφορές, με το χέρι σηκωμένο να κάνει την κίνηση του κύματος.

Προς έκπληξη του καθηγητή, το «Κύμα» αρχίζει να φουσκώνει και να απλώνεται σαν τσουνάμι στο σχολείο. Ολο και περισσότεροι μαθητές γοητεύονται από την ιδέα του να ενταχθούν σε μια δυναμική ομάδα, ειδικά μαθητές σαν τον Τιμ, που είναι μοναχικοί και αποκλεισμένοι στην κανονική ζωή του σχολείου. Οσοι αμφισβητούν το «Κύμα» περιθωριοποιούνται, ενώ δεν θα αργήσουν να ξεσπάσουν φαινόμενα βίας. Σε έναν αγώνα πόλο του σχολείου, η ένταση που δημιουργείται κάνει τον Ράινερ να διαπιστώσει ότι τα πράγματα έχουν ξεφύγει από τον έλεγχο. Ομως μπορούν να συγκρατηθούν; Η θεωρία του Ράινερ αποδεικνύεται, όμως θα έχει τραγική κατάληξη για κάποια από τα υποκείμενα του πειράματος.

Η ιδέα που προσπαθεί να αποδείξει η ταινία, ότι δηλαδή οι άνθρωποι μπορούν γοητεύονται από την ιδέα της δύναμης, ακόμη κι όταν εκφράζεται μέσα από ένα απολυταρχικό σύστημα, είναι ίσως προφανής. Ωστόσο, ο Γκάνζελ δίνει γρήγορο κινηματογραφικό ρυθμό και ζωντάνια στην ταινία, που ενισχύεται από το φροντισμένο σάουντρακ.

Από τις ερμηνείες ξεχωρίζει ο Γιούργκεν Φόγκελ στον ρόλο του καθηγητή και ο Φρέντερικ Λάου που παίζει τον νεαρό απομονωμένο μαθητή, ο οποίος βρίσκει τον εαυτό του στο «Κύμα».



Απο την εφημερίδα Ριζοσπάστη
Συγκρατήστε πως κάτι κινηματογραφικά σοβαρό συμβαίνει στη Γερμανία. Μια αρκετά δυνατή, οικονομικά, καπιταλιστική χώρα στέναζε κάτω από την αμερικάνικη κινηματογραφική παρουσία. Γύρω στα 1970, μια μεγάλη φουρνιά αξιόλογων Γερμανών σκηνοθετών προσπάθησε να σπάσει αυτόν τον κλοιό και να βγει στον κόσμο. Αυτή η κίνηση γέννησε μερικές εξαιρετικές ταινίες. Ταινίες με πολιτική σκέψη και πολιτικές αγωνίες.

Δυστυχώς, κάποιοι από αυτούς τους Γερμανούς σκηνοθέτες μετανάστευσαν στην Αμερική, κάποιοι άλλοι βουβάθηκαν, ένας αυτοκτόνησε! Η πρώτη μεταπολεμική σοβαρή κινηματογραφική κίνηση, για εθνικό γερμανικό κινηματογράφο, διαλύθηκε «στα εξ ων συνετέθη»! Εδώ και κάποια χρόνια, όμως, κάτι σοβαρό άρχισε πάλι να κινείται. Μια νέα φουρνιά αξιόλογων σκηνοθετών, με τις δικές της πολιτικές αγωνίες, όχι πάντα πολιτικά σωστές, πολλές φορές, μάλιστα, μεροληπτικές και προπαγανδιστικές, προσπαθεί να αρθρώσει έναν εθνικό κινηματογραφικό λόγο.

Να σημειώσουμε πως μετά τη διάλυση της «Τσινετσιτά» και το φυσικό χαμό πολλών άριστων Ιταλών δημιουργών, στην ουσία δεν υπάρχει, πια, σοβαρή ευρωπαϊκή κινηματογραφία. Είναι σχεδόν βέβαιο πως αυτό το κενό προσπαθεί να γεμίσει ο σημερινός Γερμανικός Κινηματογράφος. Και ίσως και αυτός να εντάσσεται στη γενική γερμανική πολιτική για ευρωπαϊκή ηγεμονία! Ο χρόνος θα δείξει!

Στο πλαίσιο, λοιπόν, του νέου πολιτικού κύματος της γερμανικής κινηματογραφίας, κινείται και «Το Κύμα», του Ντένις Γκάνσελ. Ενας πολιτικοποιημένος Γερμανός καθηγητής προσπαθεί να διδάξει στους μαθητές του πολιτική. Τα νέα παιδιά, όμως, είναι σχεδόν αλλοτριωμένα. Η πολιτική δεν εντάσσεται στα ενδιαφέροντά τους. Επίσης, πιστεύουν πως ο «αυτόματος πιλότος» της γερμανικής κοινωνίας επιλύει όλα τα άμεσα προβλήματα και προστατεύει τη δημοκρατία τους. Επιπροσθέτως οι νέοι ισχυρίζονται πως έχουν βαρεθεί να ακούν «εξομολογήσεις» και «κριτικές» για τον Χίτλερ και το ναζισμό, τους οποίους Χίτλερ και ναζισμό θεωρούν οριστικά πεθαμένους.

Ο καθηγητής, ευτυχώς, έχει άλλη άποψη. Πιστεύει πως αφού δεν έχουν εξαλειφθεί οι κοινωνικές και πολιτικές αιτίες που γεννούν και τρέφουν τους Χίτλερ και τους ναζισμούς το κύλισμα μιας, ας την πούμε, δημοκρατικής χώρας, όπως είναι η σημερινή Γερμανία, στη φασιστική απολυταρχία δεν είναι απλώς πιθανό, είναι, μάλλον, σχεδόν βέβαιο! Οι Γερμανοί πολίτες, η γερμανική νεολαία, ζώντας μέσα στην ανασφάλεια, στο ρατσισμό, στην ανεργία, εύκολα μπορεί να κυλήσουν στο Δ` Ράιχ! Ο κ. καθηγητής δεν εξαιρεί ούτε τον εαυτό του. Αφού στο «πείραμά» του προς τους μαθητές του δεν μπόρεσε να αντιδράσει ούτε ο ίδιος! (Σιγά σιγά μετατράπηκε και αυτός σε ένα φασιστικό γουρούνι)!

Το «πείραμα» του καθηγητή ήταν να μεταφέρει μέσα στην τάξη του λυκείου, στο οποίο διδάσκει, τους νόμους, την καθημερινότητα και τις αξίες της σημερινής γερμανικής καπιταλιστικής κοινωνίας. Τίποτα άλλο! Ο,τι ισχύει έξω στην κοινωνία! Εστεψε, λοιπόν, τον εαυτό του αρχηγό, μετά από τη «λογική» εκλογή του από τους μαθητές (πολίτες) - ποιος άλλος θα μπορούσε «λογικά» να είναι ο αρχηγός; σας λέει τίποτα το δικό μας «ικανότερος για πρωθυπουργός;» και επέβαλε τους όρους του. Ορους, που προκύπτουν «από τα πράγματα». Το πρώτο που απαίτησε ήταν υπακοή και πειθαρχία. Απαραίτητες - και λογικές - προϋποθέσεις, για μια κοινωνία, η οποία «πρέπει» να λειτουργήσει πάνω σε δοσμένες και απαραβίαστες αρχές και κατευθύνσεις. Στη συνέχεια πόνταρε στην ψυχολογία. Τόνισε την «ιδιαιτερότητα» της τάξης. Την εξυπνάδα της, τον πατριωτισμό της (σε σύγκριση με τις άλλες τάξεις του σχολείου - κοινωνία). Και ζήτησε από τους μαθητές του αυτό το «ξεχωριστό» που τους διακρίνει, να φαίνεται με την πρώτη ματιά. (Δεν είναι κρίμα να κρύβεται; Αφήστε που αυτό σας δίνει και κύρος!) Ζήτησε, όπως επιβάλλεται από τις «συνθήκες», ομοιόμορφο ντύσιμο, ομοιόμορφη συμπεριφορά. Ζήτησε, επίσης, αλληλεγγύη και αλληλοϋποστήριξη. Κατέληξαν («δημοκρατικά») στο σήμα τους και στο χαιρετισμό τους...

Σιγά σιγά, σκαλί το σκαλί, η τάξη και ο καθηγητής (από υπερβάλλοντα ζήλο αυτός), κύλησαν ένα ένα τα στάδια, που, με μαθηματική ακρίβεια, οδηγούν στο φασισμό και στην κόλαση! Οι δραστηριότητες της τάξης, πια, δε χώραγαν μέσα στην αίθουσα. Απλώθηκαν και στο υπόλοιπο σχολείο. Μετά βγήκαν και στους δρόμους! Αγκάλιασαν την πόλη, τη Γερμανία (στη συνέχεια). Βγήκαν εκτός ελέγχου!..

Ολα τα παραπάνω, πιστέψτε με, βγαίνουν αβίαστα, μοιάζουν νομοτελειακά! Τίποτα δε γίνεται, γιατί το απαιτεί το σενάριο. Γίνεται, γιατί το απαιτούν οι συνθήκες! Ακόμα και ο πιο κακόπιστος θεατής, ακόμα και ο φασίστας, θα υποχρεωθεί να δεχτεί πως ο δημιουργός της ταινίας δεν πρόσθεσε τίποτα δικό του. Δεν υπάρχει τίποτα φτιαχτό και ψεύτικο ή προπαγανδιστικό στην ταινία. Η γερμανική κοινωνία, το γερμανικό πολιτικό σύστημα, ο καπιταλισμός δηλαδή, είναι, εκ των πραγμάτων, το έδαφος από το οποίο εξορύσσεται η απολυταρχία και ο φασισμός.

Θεωρώ την ταινία άκρως διδακτική. Πολύ χρήσιμη για τη νεολαία. Ιδιαίτερα σήμερα που η οικονομική κρίση, αλλά και τα άλλα συσσωρευμένα προβλήματα της καπιταλιστικής κοινωνίας, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για φασιστικές εκτροπές και φασιστικές λύσεις (δέστε: νεοναζιστικά και ακροδεξιά κινήματα και κόμματα). Σπεύσετε, λοιπόν, μαζί με τα παιδιά σας.

Θα ήταν άδικο να κλείσουμε αυτό το σημείωμα και να μην αναφερθούμε και στην καλλιτεχνική αξία της ταινίας. Η απαίτηση, για ένα άρτιο καλλιτεχνικό έργο, η φόρμα και το περιεχόμενο να βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία, έχει άριστα καλυφτεί από «Το Κύμα». Ο ρεαλισμός του περιεχομένου του συνυπάρχει αρμονικά και αναπόσπαστα με το ρεαλισμό της φόρμας του. Στην αρχή του σημειώματος γράψαμε πως «κάτι κινηματογραφικά σοβαρό συμβαίνει στη Γερμανία». «Το Κύμα» και ο δημιουργός του εντάσσονται και ταυτίζονται με αυτό το όμορφο και ελπιδοφόρο κινηματογραφικό «κάτι».

Παίζουν: Τζόργκεν Βόγκελ, Φρέντερικ Λου, Μαχ Ρίμλετ, Τζένιφερ Ούλριχ, Κρίστιαν Πολ, κ.ά./